Thứ Tư, 15 tháng 6, 2016

Nguyễn Tấn Cứ

















Nguyễn Tấn Cứ 
(1956 - .....) Quảng Ngãi
Nhà thơ




Nhà thơ, sinh tại Quảng Ngãi, nguyên phóng viên báo Thanh Niên, đã có thơ đăng trên các báo trung ương và địa phương. Giải thưởng thơ xuất sắc Tạp chí Đất Quảng (1987). Hiện đang sống làm việc tại Sài Gòn. 









Bàn tay giờ đã khô rồi
Tình nhân giờ chỉ rượu mời mà thôi
12/3/2024











Tác phẩm:







Cho sinh nhật em và tôi
(thơ), NXB Trẻ, 1992







Thơ Nguyễn Tấn Cứ
NXB Trẻ, 1994













Tác phẩm trên Văn học & Nghệ Thuật


Tổng số tác phẩm: 90


























Giáng sinh
(thơ)



Giận
(thơ)





Khách lạ
(thơ)

Khát. . .
(thơ)



Khinh miệt
(thơ)





Los Angeles
(thơ)








Missing
(thơ)


























Phục sinh
(thơ)




Quan điểm
(thơ)

RáC ...
(thơ)



Tình khô
(thơ)










(âm nhạc)
Tác phẩm trên Tiền Vệ


Buồn như những cơn mưa phủ tăm trên đồng cỏ / Buồn như rơm rạ trong chuồng đang đùn ục khói / Buồn như tiếng kẻng lạ đầu thôn long tai nhức óc / Buồn như những con vật buồn đang ngóng mưa...


... Anh trượt mãi những cú té nằm dài / không một cơ may nào / gượng dậy / Anh trở về với một mình anh thôi / cùng với mùa màng hoang vu ngây dại / Rực rỡ trên môi em đỏ thắm một linh hồn...


... Đôi khi / quên cả đất nước nầy / đang bị trùng trùng vây bủa / Mưa muốn khóc / Mưa như điên / ngay ở thủ đô / Phận người như sương / ma trong ma / quỉ trong quỉ / giam nhốt hồn tù / Đôi khi muốn khóc / vì sông / đã không về tới biển...


... Định chữ nghĩa để văn chương một chút / Như lũ văn nô đang nhảy múa ở cung đình / Như bọn văn chương phất phơ / đang ngồi chật kín vỉa hè / Như triết học ba xu / Tiểu thuyết buồn tung hứng / Trơ mặt mà ăn những rách nát cuộc đời...


[TỰ DO NGÔN LUẬN] ... Những con quỉ không cười / Chúng siết cò bắn thẳng vào Tự Do / Chúng công khai hành quyết Tự Do...


Đêm của Eva (thơ) 
Đi qua đêm bằng móng vuốt / Đi qua đêm bằng răng nanh / Em là con mèo hoang / Trên những mái nhà / Thời đại / Em gào lên như lưỡi đao / Lướt qua những nỗi buồn...


... Một đất nước bị mất ngủ triền miên vì bom bay đạn lạc / Bởi những nỗi buồn không thể nào gọi tên khi đang chạy / Những chiếc xe không có cứu sinh trên những nẻo đường...


Chế độ của các anh là chiếc mỏ neo mang hình tiếng khóc / Một cỗ máy tời dây xích đen những nụ cười đang thắt cổ / Chúng được kéo rốc lên khi mùa đông ngược lồng con nước đỏ / Những mũi lao thép đinh vùn vụt phóng ra móc cứng quai hàm...


Stop (thơ) 
Anh có thể kềm những cơn giận / Trong miệng núi lửa đang phun / Anh có thể không cần nỗi điên / Khi cả đàn bò lao vào hố thẳm...


... Từ trong toilet anh chồm lên và nhìn ra Hà Nội / Từ cái toilet văn minh lịch sự nhất của loài người / Anh có thể gào to giữa bốn bức tường bằng thép / Tự Do được được bắn ra giữa vây khốn thiên đường...


[CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI] ... Khi áp bức đã chận hết mọi con đường ánh sáng / Khi bóng tối chồm lên khuất lấp những phận người / Khi nụ cười trên môi nhân dân rung rung căm giận / Khi tiếng khóc oan khiên mãi ngậm chặt trong lòng...


... Tôi biết những tên vô lại nầy / Chúng là bóng tối của ban ngày / Chúng là hiện thực của một nền văn chương xác ướp / Chúng là xiềng xích và răng nanh của những kẻ chuyên đi bắt chó / Chúng là nọc độc của loài rắn đang rung chuông vì mùa hè đang tận...


... Tôi là bóng tối của một buổi chiều / Đang cháy lên từ cửa buồn địa ngục / Tôi ói thấu mật xanh khi toà tuyên án / Như con lằn xanh lọt vào trong họng... // Tôi là bóng tôi không thể nào hơn được / Trước mặt Uyên tôi là bóng tối cực hình / Tôi là chiếc bóng của chính mình hèn hạ / Tôi giẫm đạp lên môi lời im lặng khốn cùng...


Không thể chạy vì mặt đường đã chật kín những nỗi buồn / Không thể đi vì mọi góc phố đều bị chất đầy những kỉ niệm / Không thể cựa quậy vì những giấc mơ bị ướt đẫm mồ hôi / Không thể đứng lại vì sự cuốn đi của đám đông đang chết // Tháng tư như một quả bom vẫn còn chôn sâu trong lòng đất / Chiến tranh như những viên đạn pháo treo trên nhành cây kí ức...


Anh muốn biến anh thành tro bụi / Hút vào mồm của những cái mồm / Anh muốn biến anh thành ánh sáng / Cháy trong cái mồm của những ánh sáng...


... Cách mạng là thời trang / cần phải trình diễn lần cuối cùng / trước khi mùa đông chấm hết / Phải làm ngay trong sớm mai và chết trước sớm mai / khi hoàng hôn của mùa xuân đang chầm chậm bước về...


Kỉ niệm gì với Tiền Vệ 10 năm (ký sự / tường thuật) 
[10 NĂM TIỀN VỆ] ... Xuất hiện trên Tiền Vệ như là một cách xác tín tính cách văn chương của mỗi con người và tác phẩm của mình. Ở đây bạn sẽ biết sự lan toả của mình đi đến đâu. Với tôi, mỗi lần xuất hiện trên Tiền Vệ là một lần vui... (...)


Một áo sơ-mi ca-rô màu sậm / Em đã nhìn nhấy trong mắt anh / Một chiếc khăn quàng cổ màu xám / Em cũng nhìn thấy / trong mắt anh / Một cuốn sách của Franz Kafka / Em cũng đọc thấy được / từ trong mắt anh / Em nhìn thấy / Em đọc được / Em nhìn thấy...


... Rất đơn giản bình thường / Như một bài thơ chống xâm lăng / bắn ra từ cửa ngục / Như con sóng hừng lên / từ biển đông đang dậy sóng / Một bài thơ đứng dậy tưởng như là không / Không có gì / Nhưng sắc như dao bén như cọc nhọn / Vuốt thẳng vào mặt bọn hôn quan đang bán nước phản nhà...


... Khinh bỉ tởm lợm rùng mình nhơn nhớt / khi chạm vào những tay chơi cách mạng / Chỉ muốn ói phun vào mặt những tay cướp ngày tư bản đỏ / Chỉ muốn nhổ vào những khuôn mặt trân trân bốc mùi cộng sản / Chỉ muốn bịt mũi né sang một bên...


Nếu là bom tôi sẽ làm phao trôi không bao giờ do dự / Tôi sẽ làm như ngư lôi cắm thẳng vào mặt của kẻ thù / Tôi sẽ dính chặt như neo vào những con tàu đen của người anh em Đại Hán / Tôi sẽ kích hoạt cơn đau và nổ bùng lên...


... Tất cả đều giống nhau không khác gì nhau ngoài sắc màu cách mạng / Kẻ đã từng lật đổ để nắm quyền bây giờ trở thành kẻ sắp bị lật đổ / Kẻ đã từng bị đàn áp giờ đây đang trở thành thù của kẻ đang bị đàn áp / Kẻ đã từng là xâm lăng bây giờ sát cánh đồng đảng bên kẻ đang bị xâm lăng...


... Như một bản tin của giờ vàng và nửa đêm / Của những chuyến tàu dục vọng / Của một đất nước có quá nhiều nỗi đau vá quá nhiều điều dối trá / Của những chính khách đầu bư trọc phú bụng to / Và gái mại dâm cao cấp...


[CHỦ QUYỀN LÃNH THỔ] ... Anh sẽ làm gì khi mặt trời vừa mọc? / Em sẽ làm gì khi bóng đêm vừa tan? / Chúng ta sẽ làm gì khi ngày mai vừa đến? / Trên những con đường kia ta sẽ phải làm gì? // Ta sẽ phải làm gì đây / Trước hàng rào dây thép / Trước dùi cui súng ống chập chùng / Trước những bóng ma đang canh gác khắp nẻo đường / Ta sẽ phải làm gì khi nỗi cô đơn đang réo gọi / Hàng triệu nỗi cô đơn đang lũ lượt xuống đường...


... Tháng tư em đóng gông độc lập / Trên thân xác thường dân tôi ròng rã mấy chục năm trời / Em trương hình tôi lên trang nhất của các tờ nhật trình đỏ rực / Trong háng của em là đôi bờ đất nước / Chảy ra những bài diễn văn kỉ niệm kinh hồn...


... ở tận nơi xa kia là một đất nước / nơi ấy mặt trời vẫn mọc / rực rỡ khốc liệt trên điêu tàn / Hơn mười ngàn cuộc chia ly / Mười ngàn cuộc chôn vùi trong cát bụi // Anh nhớ em nhớ em / Anh tìm em tìm em / Trên những ngày mưa xám...


Bầy cừu vẫn im lặng / Đồi núi vẫn im lặng / Đường phố vẫn im lặng / Nhà cửa vẫn im lặng // Tiền bạc vẫn im lặng / Im lặng và im lặng / Giàu có càng im lặng / Nghèo hèn cũng im lặng // Năm mới im lặng / Năm cũ im lặng / Đám đông im lặng / Triết gia im lặng / Nhà thơ cũng lặng im...


[CHÍNH TRỊ & BÁO CHÍ] ... Khi mọi người chưa thức dậy / Tất cả thông tin bẩn được phát ra / Và nổ như bom cùng một lúc / Cả Đất Nước tôi đã tan hoang chết ngạt /Vì buổi điểm tâm bằng RÁC / Đã lâu rồi...


... Những con chó đeo khuyên trên mũi / Gắn chip lên mang tai / Chụp mũ nhân dân và những người cùng khổ / Chúng gắn rệp trong tim / Vũ trang bằng răng nanh nghìn năm tuổi / Chúng săn đuổi thông tin / Bằng sóng âm cực thấp / Những tiếng sủa liên thanh bất tận / Va đập suốt chiều dài đất nước...


... Đất nước đã quá nhàm vì những phát ngôn / Của những kẻ ăn cướp của người nầy đi chia cho / Người khác / Đất nước của những nhà-thơ-giả-hình-dẻo-mồm tuyên ngôn / Bừa bãi / Của những kẻ của một thời sắp tàn sắp mạt / Của những tuổi tên muôn đời đi hái trộm / Chút Tự Do của nhân dân làm của nả riêng mình!...


Muốn nổ tung vì quá sức chịu đựng / Những suy nghĩ như xương đã mềm sụn / Phát ra tiếng kêu khẩn thiết / Tự do... tự do của chúng tôi đâu // Sự giận dữ như xương đã hầm lâu lắm / Sự tù ngục như sắt đã gông cùm quá chặt / Tự do của chúng tôi được nhốt trong tim / Như một món hàng trong siêu thị / Chồng chất nỗi buồn như quả bom tháo chốt...


... Các nhà văn của đất nước tôi / Như một lũ giang hồ / Xuống đường bừng bừng sát khí / Họ đi giết nhân dân / Bằng những thanh gươm u ám / Có còi hụ dẹp đường...


Câu chuyện của giấc mơ (đối thoại) 
[VỀ SỰ VÔ CẢM] ... Nếu đất nước nầy bị xâm lược? / Mặc xác nó không phải chuyện của tôi / Nếu tổ quốc nầy lâm nguy? / Thây kệ nó tôi không phải lo / Nhân dân của anh bị chà đạp? / Ôi dào, thì tôi cũng là dân đó thôi...


Đang trôi đi giữa mùa hè buồn thảm / Những người đàn bà nằm ngửa / Kẹp chặt nỗi buồn trong háng / Những gã đàn ông vừa đi vừa thủ dâm / Ôm giấc mơ của một thời trai trẻ...


1975-2005 và một đại dương ngăn cách, văn giới Việt Nam trong và ngoài nước nghĩ gì, biết gì về nhau? Hai dòng văn chương này có những khác biệt gì, và liệu một ngày nào đó sẽ nhập làm một hay không?... Trần Nhuệ Tâm đã phỏng vấn nhiều nhà thơ/nhà văn Việt Nam ở các quốc gia khác nhau, và những bài phỏng vấn sẽ được đăng liên tục trên Tiền Vệ. Mời bạn đọc theo dõi. (...)


Khi trái đất đang gài đầy bom đạn / Bọn khủng bố ở khắp mọi nơi / Những cái chết được nguỵ ngôn bằng những lời có cánh / Trò chơi của những tên giết người / Trò chơi của những thằng điên và thiên đường hư ảo / Vậy mà ở đất nước tôi / Có một người không chịu lên thiên đàng... (...)


Những con điếm cũng biết làm thơ / Những thằng liệt dương cũng biết viết nhạc / Woa! Woa! Đêm qua em trần truồng như nhộng / Với hàng chục gã đàn ông – em làm tình như ngựa / Em rên lên…ôi… ôi… Đất nước lạ kỳ?...


Khi những cơn mưa đã kéo về từ phương bắc / Những cơn mưa tơi bời và đau đớn / Rơi trên những thân người bầm dập / Rơi trên những giấc mơ tự do và no ấm / Quất vào mặt đám người di cư…


Được kéo lên từ những ngọn cờ / Được bay lên từ những cơn gió / Được dựng lên từ những cuộc chiến / Được ca lên từ những nấm mồ / Ngày độc lập / Giấc mơ của một đất nước buồn...


Ám ảnh đen (thơ) 
Bị ám ảnh bởi sự mất ngủ triền miên / bị dằn vặt bởi sự khôn ngoan ngu xuẩn / mỗi ngày lại thấy buồn / vì cuộc đời nhạt / vì những khuôn mặt quen / những suy tư quá cũ…


Đang bay rợp trời / Đang đậu rợp đất / Quê hương tăm tối / Đất nước đỏ lừ / Những con kền kền đang bay / Những con kền kền đang hát / Tuổi thơ bị tát vỡ mặt / Tuổi thơ bị xé nát... (...)


Những đám đông (sổ tay) 
Mỗi ngày, có một đám đông đáng sợ / Hiện trên quảng trường, trên đường phố / Đám đông ở khắp mọi nơi / Trong sân vận động… nhà hát / Đám đông la hét, đám đông điên cuồng... (...)















Tác phẩm trên Da Màu








Với Cách Mạng thì tất cả những gì thuộc về quá khứ đều trở thành tội phạm – trong đó – Văn chương của Miền Nam Việt Nam là thứ tội phạm nguy hiểm nhất của chế độ. Vì chỉ có nó mới có thể làm lung lay suy nghĩ con người trước những đổi thay thời cuộc.

tự do cho sớm mai
29.10.2014 |
Buổi sáng trườn lên từ nách tường
Một con rắn đêm nằm ngủ
Giấc mơ của Hong Kong
Ác mộng của Kobani

sài gòn…
5.08.2014 
Cây đốn cây người đốn người
Phố đốn phố phường đốn phường
Đêm đốn đêm chiều đốn sáng
Đường đốn đường trắng dã tâm đen

Bất cứ nơi đâu lúc nào không biết được
Đất nước như quả bom chực nổ tan tành
Đất nước như một giấc mơ bên bờ dục vọng
Không thích ở truồng nhưng lại muốn khỏa thân

Anh muốn biến anh thành tro bụi
Hút vào mồm của những cái mồm
Anh muốn biến anh thành ánh sáng
Cháy trong cái mồm của những ánh sáng

Anh không chính trị không lưu manh
lại càng không bao giờ là Cách mạng
Không lừa dối không bốc thơm nhau
không hạ nhau không bao giờ thỏa hiệp

Phù Hư là một trong số những con người vì biến cố 30/4/75 đã thành kẻ lưu lạc tội đồ ngay trên chính quê hương của mình, họ không thể “Về quê tìm lại tuổi thơ đã mất”, họ không thể đi đâu với thân phận của một người thua cuộc , họ thu mình chui lủi mai danh ẩn tích…

Chúng tôi có gần bốn mươi năm để làm người thua cuộc
Chúng tôi không viết hoa vì đã thua người thắng lâu rồi
Chúng tôi có hơn ba mươi năm để câm lặng không có quyền than thở

Sự sai lầm của Trịnh Cung là đã chọc vô cái tổ ong vò vẽ đang bu đầy [huyền thoại] Trịnh Công Sơn, và lão đã làm như thế với… niềm tin về một xã hội mở đang rất cần sự tự do tranh luận… nhưng không, vô hình trung lão đã chạm vào…

Cho một cái nốt ruồi trên biển
Trên thân xác của em
Li ti những nốt ruồi
ở đó là biên cương
đất liền . . . hải đảo

Cũng mới đây thôi
Tại cửa khẩu phi trường Tân Sơn Nhất
Chúng tôi đã bắt được một tên . . . Nhà Thơ
Tang chứng là những tập thơ
Những bài thơ ngoài luồng

Em đã khóc cả một thời gian dài
Để có được một nụ cười cô quạnh
Anh đã qua hàng ngàn con sông khô
Để chạm môi vào biển mặn vô cùng

Nơi mà luật lệ là những con đường mòn
Những con đường không phải là một con đường
đó là những con đường rừng
Nơi mà người ta chạy như một thói quen

Mi đập cánh
Và đã từng gãy cánh
Rock như mưa . . . như mưa . . . tuyết trời Đại Hán
Mi đã từng trấn lỉnh cả thần linh giao châu giao chỉ
Tất cả vương triều chế độ thời xưa và bây giờ cũng vậy

Hắn nhìn đàn bà như quái vật
Hắn nhìn con gái như đĩa mồi
Hắn nhậu sương sương mổi chiều tắt nắng

Hoàng hôn như một con mồi thắm đỏ
Chảy mê man trên tuyết trắng mịt mùng

Không còn một con đường nào khác
Ngoài xa lộ mênh mông xa ngái
Những chiếc xe lội ngược
Những đôi mắt tối mù
Anh lại nhớ
Nhớ căm thù

Những bản tham luận xếp hàng
Chờ đến phiên . . . báo cáo
Ngôn ngữ lại rống lên như một đàn bò

Chỉ có nhân dân là vẫn sống trong sương mù

Kiểm tra lại túi tiền [không có vàng]
Người ngư dân hỏi hắn muốn đi đâu
Hắn bảo: muốn đi . . . Vượt biên
! ? !
Bây giờ là năm 2010

Những con vẹt thông tin gào lên như . . . hót
Hôm qua Ngư Dân của ta đã bị Trung Quốc bắt
Nhốt
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao ra thông cáo
Đề nghị . . . đề nghị . . . nghiêm khắc đề nghị

phục sinh
7.04.2010 
Em phục sinh giấc mơ
Trong tiếng chuông
Phục sinh ánh sáng
Trong bóng tối
Phục sinh Trịnh Công Sơn
Cho bầy diều hâu đứng hát

Ngày của những cơn lũ cuồng
Những con quỷ ngồi cười trên bàn nhậu
Núi rừng bật gốc
Sông khô suối cạn
Có làm sao đâu
Có làm sao đâu mà than khóc
Lũ ở trên cao — sao lụt lội trong lòng?

Chúng tôi hú lên – giọng hú của màu vàng tang tóc
Chúng tôi thổ huyết tươi từng ngôi sao đỏ chói
Chúng tôi bay lên . . . bay lên
trên những cột cờ gươm giáo
trên những giấc mơ của một thời súng đạn
chiến tranh . . . chiến tranh và cả những nỗi buồn

Đám đông của tôi nước mắt đầm đìa
Đi ra phố buồn như con chó
Đi ra phố và vui như lũ sói
Đám đông đầy trong đất nước của tôi

những con quái vật ăn thịt người đang thay tính năng hành động
chúng bắt đầu nhai bằng lưỡi thay cho hàm răng
chúng nghiền thức ăn bằng những câu kinh sám hối
chúng bắt đầu săn mồi












Tuấn Khanh
Tán gẫu cùng nhà thơ Nguyễn Tấn Cứ: “Tự do và chuồng trại”


“Những người anh em xử nhau đến đổ máu”, nhà thơ Nguyễn Tấn Cứ đã cười lớn và nói như vậy về chuyện Hội Nhà Văn Nhà nước VN ra tay gạch tên các hội viên của mình. Bức tranh trí thức bầy đàn giờ đây dường như đã nhuốm màu gươm đao và bôi mặt vì mệnh lệnh.


Lâu nay, là một người làm văn nghệ và hít thở bằng văn nghệ, vì sao anh không xin tham gia vào Hội Nhà Văn, nhất là nơi đó cũng có không ít bạn bè văn nghệ của anh?

Hội Nhà Văn với tôi là một vùng đất xa lạ vì đơn giản “căn cước” của tôi không thuộc về nơi ấy. Tôi là một con người Văn Chương Tự Do theo đúng nghĩa đen đủi của nó. Nên việc phải xin xỏ để được vào ngồi chung với âm binh “tù ngục” là một điều không tưởng vì tôi hiểu mình thuộc về ai. Nếu có chăng thì đó là trên bàn nhậu quán xá của cuộc đời, nơi ấy bạn bè văn chương thân thiết tôi cũng nhiều và kẻ thù cũng không ít. Nói một cách rõ ràng hơn, tôi không ưa thích cái gì thuộc về nhà nước và đảng lãnh đạo. Tôi chỉ muốn là chính mình với văn chương của mình không bị ai dòm ngó chỉ đạo…

Có người thích hội hè, có người thích tự do, chuyện đó cũng bình thường – như như anh mô tả thì xã hội văn nghệ Việt Nam đang tập hợp những trí thức và tài năng cho văn học nghệ thuật cho đất nước, hay chỉ là trò mèo, một cách tạo nên một giai cấp khác biệt trong giới trí thức về quyền lợi, về tư duy chính trị…?

Trong một khu rừng thì chắc sẽ có những con thú cô đơn và cũng sẽ có những con vật sống theo quần thể bầy đàn. Nhưng ở trong “Xã Hội Văn Nghệ Việt Nam” hiện tại mà bạn nói thì nó không phải là bầy đàn thuần tính nữa mà nói chính xác hơn là một loại chuồng “Trại Sáng Tác” cao cấp, được điều khiển bởi một hệ thống tư tưởng triết học Mác-Lê Nin đã chết. Nó được trang bị bằng một thứ vũ khí là “Phương pháp hiện thực XHCN” – nền tảng lý luận không thể thay đổi. Cho nên việc “tập hợp những trí thức và tài năng cho văn học nghệ thuật của… đảng” [không thể cho đất nước được] cũng chính là tạo nên một thứ tư duy chính trị về một kiểu “giai cấp mới trong văn chương.” Ở đó sự trung thành của một Osin với chủ nhà cũng chính là sự “khác biệt” tuyệt đối của nó so với những người “sống và viết Văn Chương Tự Do.”

Trong những phát biểu của mình, anh hay nhắc về một kiểu nhà văn công chính – uy vũ bất năng khuất – ý anh có muốn nói cụ thể về ai, và vì sao?

Văn chương tự thân nó là một thứ được “đề kháng” miễn nhiễm [khi buộc phải tiếp nhận] bởi những uế tạp của xã hội. Nó chính là sức mạnh vô hình nên những kẻ mạnh, hữu hình, những kẻ bạo quyền “độc tài chuyên chính” luôn phải tự ty căm ghét kinh sợ. Vì nó luôn bị rượt đuổi truy bức nên một ngày nào đó-ở đâu đó – trên đất nước khốn khổ này, khi vẫn còn những kẻ cầm bút hèn hạ chống lại “chính mình,” thì sẽ vẫn còn những những nhà thơ, nhà văn công chính cất lên tiếng nói của chính mình để nói thay cho chính nỗi đau của nhân dân cùng khổ … “Uy vũ bất năng khuất” là như vậy không có nghĩa là văn chương đối chống lại bạo quyền – Nó chỉ nói lên sự thật “không bị khuất phục” và sự cô đơn của nó cũng nói lên sự thất bại của những ai đang mưu toan dùng sức mạnh đen tối để đè bẹp, bóp họng, bóp hàm tiếng nói bất khuất con người… văn chương bằng những mồi nhử hội hè, đình đám mà đoàn, đảng đang hàng ngày nhá nhem câu nhử mời gọi nó.

Anh có thể lý giải vì sao trong một xã hội bình thường, nhà văn-nhà thơ-nghệ sĩ… lại phải có một đức tính quyết liệt như một người tranh đấu “uy vũ bất năng khuất.” Lẽ nào đời sống tồn tại văn chương ở VN nhiều năm qua là một đấu trường của danh dự và tự trọng?

Bởi vì đó là một xã hội “không bình thường” nên càng cần phải có những đức tính quyết liệt của một người tranh đấu. Vì nếu một ai đó tranh đấu cho quyền được sống của con người thì mới chỉ một thôi, đó là cần phải có lòng dũng cảm. Thì với văn chương cần đến gấp mười lần như vậy mới có được thái độ “uy vũ bất năng khuất.” Ở đó nó cũng bật cháy lên lòng tự trọng và danh dự và thái độ sống còn của tác phẩm văn chương. Nó hướng đạo cho con người biết đâu là chính tà. Nó cho bạn đọc biết ở đâu là “đúng sai” khi mà ai, bất cứ cuộc cách mạng nào – chế độ nào – cũng sẵn sàng trương lên khẩu hiệu “tranh đấu độc lập tự do” cho những người cần lao cùng khổ. Ðó mới chính là “đấu trường” và văn chương chỉ làm một nhiệm vụ duy nhất là mô tả lại – vẻ lại một cách trung thực – bằng văn chương – bức tranh tồi tệ nhất của thời đại mà họ đang sống và chỉ như vậy thôi là “gươm đao đã kề tận cổ / Súng đã kề bên tai và đạn đã lên nòng.” Ðó cũng chính là “danh dự và lòng tự trọng” mà không dễ ai kiếm được trong một chế độ “xin cho” và sẽ càng tệ hơn so với hơn 1,000 hội viên Hội Nhà Văn đang được đảng “định hướng chỉ đường” như một đàn cừu được chăn dắt bởi một tay sát thủ lột da thuần thục.

Trong giới văn chương xã hội chủ nghĩa vẫn có những lời bán tán về chuyện chạy chọt vào Hội Nhà Văn VN, để có tên, để được tham dự hội họp… thậm chí có người đã phải bỏ ra rất nhiều tiền để được vào hội – theo anh chuyện này có thật không? Và vì sao Hội Nhà Văn lại có một vị thế tựa như cơ quan công quyền vậy?

Nên nhớ Hội Nhà Văn là một tổ chức chính trị của đảng, là một cơ quan quản lý hành chính không hơn không kém như những hội-đoàn thể thanh niên phụ nữ chính trị khác trong hệ thống cai trị của chính quyền chuyên chính Cộng Sản. Cho nên vào hội hay vào đoàn-đảng cũng là một nấc thang “chính danh” để có thể leo lên cao hơn, sâu hơn trong bộ máy này. Hội Nhà Văn Việt Nam cũng chỉ là một trong những thành tố đó – nhưng nó lại có tính “đặc thù” hơn – Vì nó là “văn chương tư tưởng,” nên để có thể đứng vào “hàng ngũ tiên phong của đảng” thì chức danh “Hội Viên HNVVN” lại càng béo bở vì rằng nó “vừa có tiếng lại vừa có miếng” và cao hơn nó nhận được sự “kính trọng” của các giai tầng chính trị trong xã hội. Nên việc “chạy chọt” để vào được vào trong hội là một điều có vẻ như không “khả thi.” Nhưng cũng không khó nếu biết kết thân với một ai đó có quyền và dĩ nhiên chuyện “tiền bạc” là không thể thiếu nếu không muốn nói là then chốt. Sau đó mới đến “tiêu chí” tác phẩm để dễ dàng trót lọt. Nên không có gì lạ khi điểm mặt hơn 1,000 hội viên thì có hơn 900 nhà văn nhà thơ – trong đó có cả cán bộ – doanh nhân nuôi chó mèo và quan chức, chủ quán nhậu, giám đốc công ty. Công chúng không biết họ là ai và tác phẩm của họ là cái gì trong nền văn chương đó. Có chăng là một cái “Thẻ Hội Viên Hội Nhà Văn Việt Nam” oai hách mà họ được Ông chủ tịch hội – đại diện cho đảng nhà nước phát phong cho. Dĩ nhiên là họ sẽ được thu lợi nhiều hơn khi được “bảo kê” trong cái danh hiệu hão huyền đó. Quan trọng hơn khi cần phải cho một ai đó biết rằng “tôi là ai và đang làm cái giống gì” trong cánh đồng hợp tác xã văn chương vô đái này.

Nghe nói vào Hội Nhà Văn cũng là một cách để nhàn nhã kiếm ra tiền từ các dự án sáng tác phục vụ chính trị cho tỉnh, cho trung ương… theo các dự báo hoạt động tư tưởng, theo anh thì lời bàn về những điều đó có thật không?

Không riêng gì Hội Nhà Văn mà với Hội Mỹ Thuật Kiến Trúc Xây Dựng, Hội Âm Nhạc,… Tất cả đều có thể kiếm ra tiền từ những “Dự án sáng tác phục vụ chính trị” theo mùa, theo từng thời kỳ, lễ lạt kỷ niệm ngày sinh của “Bác,” của đảng, hay đại hội thường niên. Mỗi năm nhà nước đều có dự trù kinh phí cho mỗi hội chuyên ngành – nếu chia đều ra mỗi một Hội TW cũng được vài chục tỉ đồng. Các hội văn nghệ địa phương 64 tỉnh thành cũng hết mấy chục tỷ. Ðó là con số tài chánh công khai được rót từ kinh phí nhà nước mà trách nhiệm của các hội là “phải giải ngân cho hết” nếu không muốn tài khóa năm sau sẽ bị cắt bớt hạn chế lại. Nên việc phải “đẻ ra chuyện” để tiêu pha là chuyện không thể không làm vì đó là “nhiệm vụ chính trị” không thể lơ là. Nó là niềm vinh quang cho các “lãnh đạo hội” nên mỗi kỳ đại hội là mỗi lần “bầu bán” leo trèo chạy chọt rất dữ để có thể có được tấm vé máy bay ra Hà Nội [của hội viên các tỉnh phía Nam] cho nên việc “cắt bỏ” không thương xót một ai đó – Không cho đi “phó hội” – là một đòn đau đánh vào chính sĩ diện khi mà họ đã cố công phục vụ – và nếu đó là những “cây đa cây đề” được chính chế độ “gieo trồng nuôi nấng lớn khôn” cho hưởng tem phiếu bổng lộc xưa nay – cho họ bay lên cao rồi lại chính tay mình bắn hạ rớt xuống lặt lìa – Với những người này thì rằng Hội Nhà Văn chính là nỗi đau buồn của một thời – mà họ chính là những tay chơi đã một đời làm trò làm hề trong gánh xiếc rong của chế độ.

Văn chương theo lệnh, theo chỉ đạo… theo anh, có khả năng biến một nhà văn hiền lành trở thành một ngòi bút tàn nhẫn không? Và vì sao nhiều trí thức Việt Nam lại chấp nhận vào một hội đoàn mà nhân cách và tính cách mình bị biến đổi như vậy?

Văn chương theo lệnh, theo chỉ đạo sẽ không bao giờ có thể “tàn nhẫn” theo nghĩa của văn chương nhưng nó sẽ tàn bạo lưu manh theo nghĩa của “giang hồ.” Vì đơn giản một khi nó được băng đảng hóa chính cuộc đời thì “ngòi bút” của nó chính là gươm đao được dùng để “thanh toán” nhiều hơn là “viết lên” một cái gì đó cho con người… Vào hội đoàn theo một cách nào đó thì anh chỉ là một đám “lâu la,” không là chính mình nữa, vì lúc đó cái “thẻ hội viên” chính là “nhân cách” được minh họa sắc nét và tác phẩm chân chính đơn độc chính là “kẻ thù,” liệu có nên gọi đó là “hiền lành” hay không?

Trong một nhận xét, anh có nói rằng không ít người vì “giận dỗi” rút ra khỏi hội, chứ thật lòng họ vẫn mong muốn có một chân đứng trong danh hiệu đó, ý anh là sao?

Vì thật ra họ đã xây dựng lên nó với rất nhiều hoài bão tâm huyết và cả “hy sinh đổ máu” vì nó nữa thì tại sao họ lại bị những người anh em đồng chí của chế độ “đối xử” tàn nhẫn như vậy. Ở đây tôi nói “giận dỗi” là còn “thương cảm.” Tôi nghĩ bây giờ họ rất “cay đắng thù hận một cách tội nghiệp như tự tay cào cấu mặt mình đến rướm máu” vì nó đã “phản bội” lại họ … Vì như nhà thơ số một của chế độ đã phải đấm ngực rên lên “Cả một thời đểu cáng đã lên ngôi” (Bùi Minh Quốc), nó khốn nạn vậy đó!

Anh thử lý giải vì sao một người hết lòng với chế độ như kiểu một ông quan nhà văn, ngay trước khi về hưu vẫn cho ra tập hồi ký, và đi khoe rằng mình “từng ở tù Cộng Sản” với các chi tiết được in ra trong sách? Nhà văn Nguyễn Viện cũng có lời giải thích về chuyện này, còn suy nghĩ của anh thì sao?

Ðây là một trò chơi “tự huyễn hoặc” của đa phần các con tin sau khi đã sống chết ăn dầm nằm dề với kẻ “bắt cóc” thượng thừa là chế độ sau bao nhiêu năm. Họ luôn luôn cho mình là những “con đèn cù – nạn nhân” ngây thơ của chủ thuyết Cộng Sản mà điển hình là những “lãnh tụ CS” mà họ đã hết lòng cúc cung phục vụ. Ông quan nhà văn này chỉ mê văn chương đến nỗi ông ta không nhớ là mình đã hốt giết nhốt bao nhiêu người để cho có một ngày được “cầm bút” và viết ngược lại là mình đã từng “ở tù Cộng Sản.” Nó cho thấy cái Hội Nhà Văn này nó quyến rũ đến mức một ông tướng công an cũng tự nguyện hài hước “thay hình đổi dạng” như điệp viên không không thấy là vậy đó trời ạ.

Theo anh, tại sao có nhiều nhà văn miền Nam trước năm 1975, vẫn từ chối tham gia hội đoàn văn nghệ của nhà nước, ngay khi họ được cho biết rằng sẽ được tạo điều kiện sáng tác và in ấn?

Không có gì ngạc nhiên vì sao các nhà văn miền Nam trước 1975 từ chối tham gia hội đoàn văn nghệ nhà nước. Nói cho đúng hơn thì họ không bao giờ có đủ cơ hội “bần cố nông” để đứng chung trong hàng ngũ của những người làm văn nghệ CS vì sau khi Việt Cộng tiếp quản Sài Gòn, đa số họ đã là “kẻ thù nguy hiểm của chế độ,” họ là “những tên biệt kích trong văn chương” của chế độ Sài Gòn xưa và họ là những đối tượng cần phải đưa đi “tập trung cải tạo” mút mùa lệ thủy. Và nếu có sống sót khi trở về thì họ lại tiếp tục tìm cách vượt biển tìm tự do. Một số chết trên biển. Một số được định cư tại Mỹ không về. Một hai người còn ở lại mày mò sáng tác và sống trong lo âu như nhà văn Cung Tích Biền, Dương Nghiễm Mậu, Trịnh Cung… Một vài người phải thay tên đổi họ để được yên thân… thì làm quái gì họ có quyền gì được cho in ấn hay sáng tác – dĩ nhiên trừ khi họ là “hội viên HNVVN,” nhưng điều này là “bất khả thi” ông bạn ơi… 






Trở về



MDTG là một webblog mở để mỗi ngày một hoàn thiện, cập nhật sáng tác mới cho từng trang và chỉ có thể hoàn hảo nhờ sự cộng tác của tất cả các tác giả và độc giả.
MDTG xin chân thành cảm ơn sự ủng hộ tinh thần của quý văn hữu đã gởi tặng hình ảnh và tư liệu đến webblog từ nhiều năm qua.